5+ Lợi ích của stress: Khi áp lực trở thành động lực phát triển

Lợi ích của stress thường bị gắn mác tiêu cực, nhưng nếu được quản lý hợp lý, nó lại trở thành động lực thúc đẩy bản thân. Stress giúp cải thiện khả năng tập trung, nâng cao hiệu suất làm việc và rèn luyện khả năng thích nghi. Thay vì né tránh, hãy học cách tận dụng stress như một yếu tố tích cực. Cùng Kênh 14 tìm hiểu sâu hơn về những mặt tích cực ít ai ngờ tới của stress qua bài viết dưới đây.

Đôi nét về Stress

Trong suy nghĩ của nhiều người, stress thường bị hiểu đơn giản là cảm giác mệt mỏi khi phải đối mặt với áp lực lớn từ công việc, học tập, tài chính hay các mối quan hệ. Tuy nhiên, cách hiểu này chỉ phản ánh một phần bề nổi. Ít ai biết rằng từ “stress” bắt nguồn từ tiếng Latin “stringere” – nghĩa là “kéo căng”. Vì thế, dịch là “căng thẳng” hoàn toàn phù hợp. 

Hãy hình dung một sợi dây thun bị kéo căng: nó trở nên mỏng nhưng chứa đựng lực đàn hồi mạnh mẽ. Stress cũng vậy – không hẳn tiêu cực, mà là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi đối mặt thử thách. Hiểu đúng về stress sẽ giúp chúng ta khai thác được những giá trị tích cực tiềm ẩn bên trong nó.

Stress tích cực có tồn tại hay không?

Theo Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (APA), có một dạng stress mang lại lợi ích tích cực được gọi là “căng thẳng tích cực” hay eustress. Đây là loại căng thẳng xuất hiện khi ta tham gia vào những hoạt động vừa mang tính thách thức cao vừa tạo cảm giác hứng thú, như chuẩn bị cho một buổi biểu diễn, bắt đầu công việc mới hoặc thi đấu thể thao.

Tuy nhiên, không chỉ riêng căng thẳng tích cực mới có lợi. Ngay cả “căng thẳng tiêu cực” – loại mà ta thường nhắc tới với sự mệt mỏi, lo lắng – nếu được kiểm soát hợp lý, cũng có thể giúp nâng cao sự tập trung, cải thiện khả năng phản xạ và hỗ trợ con người vượt qua hoàn cảnh khó khăn. Điều quan trọng là hiểu rõ bản chất của từng loại stress để điều chỉnh và tận dụng chúng hiệu quả trong cuộc sống.

Những lợi ích của Stress chắc chắn làm bạn bất ngờ

Khi nhắc đến stress, hầu hết chúng ta đều liên tưởng đến sự mệt mỏi và tiêu cực. Thế nhưng, đằng sau cảm giác căng thẳng ấy lại ẩn chứa nhiều lợi ích thú vị mà bạn có thể chưa từng nghĩ đến:

Phát huy tối đa khả năng của não bộ là lợi ích của stress dễ thấy nhất

Khi trải qua căng thẳng ở mức độ nhẹ, não bộ sẽ sản sinh ra một hợp chất có tên là Neurotrophin, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự liên kết giữa các nơ-ron thần kinh. Quá trình này góp phần tăng cường chức năng não, cải thiện khả năng tập trung và nâng cao hiệu suất làm việc. 

Đây cũng chính là cơ chế mà các hoạt động thể chất – vốn gây ra căng thẳng vừa phải – giúp cải thiện hiệu quả tinh thần và sự minh mẫn trong cuộc sống hằng ngày.

Tăng cường hệ miễn dịch

Theo bác sĩ Shelton, khi cơ thể đối mặt với stress, nó sẽ tự động kích hoạt cơ chế bảo vệ để chuẩn bị cho nguy cơ bị chấn thương hoặc nhiễm trùng. Một trong những phản ứng đó là việc tăng cường sản sinh Interleukin – một hợp chất quan trọng giúp điều hòa và kích thích hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn, tạo nên lớp phòng vệ tạm thời cho cơ thể.

Đáng chú ý, các nghiên cứu được công bố trên Frontiers in Neuroendocrinology cho thấy rằng, những trải nghiệm căng thẳng ngắn hạn thực chất có thể giúp tăng cường khả năng miễn dịch. Trong trường hợp bị thương hoặc nhiễm trùng, cơ thể sẽ phản ứng nhanh nhạy và hiệu quả hơn nhờ những tác động tích cực mà stress ngắn hạn mang lại.

Lợi ích của stress là giúp bản thân kiên cường hơn

Bác sĩ Shelton cho rằng, việc học cách đối phó với những tình huống căng thẳng sẽ giúp chúng ta xử lý chúng hiệu quả hơn trong tương lai. Đây cũng chính là nguyên lý đằng sau các chương trình huấn luyện của lính đặc nhiệm Hải quân Mỹ (Navy SEAL). 

“Khi liên tục phải đối mặt với các tình huống căng thẳng, họ dần xây dựng được khả năng kiểm soát tình hình, cả về thể chất lẫn tinh thần. Điều này giúp họ không bị hoảng loạn khi phải đối mặt với thử thách lớn”, bác sĩ Shelton chia sẻ thêm.

Khích lệ sự thành công

Công việc chỉ trở nên căng thẳng khi bạn không thể hoàn thành nó một cách dễ dàng. Giống như một sợi dây thun đang bị kéo căng, bạn phải nỗ lực để vừa vặn với nhiệm vụ được giao. Nhiều người sẽ cảm thấy khó khăn, và điều này dễ hiểu vì việc căng mình luôn mang lại cảm giác mệt mỏi, đau đớn. Tuy nhiên, đằng sau nỗ lực ấy là nguồn năng lượng tiềm ẩn, như sợi dây thun có thể bắn một vật đi xa.

Khi bạn đối mặt với thử thách, bạn đang tự đẩy bản thân vượt qua giới hạn về kỹ năng, kiến thức và ý chí. Chính quá trình dấn thân này sẽ giúp bạn phát triển, ngày càng giỏi hơn và tốt hơn so với chính mình ngày hôm qua.

Tăng tuổi thọ

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những protein được kích hoạt bởi căng thẳng ở động vật có thể đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ, sửa chữa và loại bỏ các tế bào bị tổn thương do các quá trình chuyển hóa hàng ngày trong cơ thể.

Tiến sĩ Richard I. Morimoto, nhà nghiên cứu và Giáo sư Sinh học tại Đại học Northwestern, giải thích: “Mặc dù căng thẳng kéo dài không tốt, nhưng căng thẳng ngắn hạn hoặc mức độ căng thẳng nhẹ thực sự có thể là một phản ứng bảo vệ của cơ thể.”

Protein là các thành phần cấu tạo cơ bản của tế bào sống. Để hoạt động hiệu quả, chúng cần được gấp đúng hình dạng. Để hỗ trợ quá trình này, các phân tử đi kèm với protein sẽ được kích hoạt khi có căng thẳng, giúp bảo vệ chúng khỏi bị sai lệch cấu trúc, phát hiện những protein bất thường và ngăn ngừa tổn thương do tác nhân từ môi trường gây ra.

Tránh các bệnh cảm lạnh

Phản ứng “chiến đấu hay bỏ chạy” mà con người trải qua khi căng thẳng thực chất là một cơ chế bảo vệ cơ thể, giúp chúng ta đối phó với chấn thương hoặc nhận diện mối đe dọa. Điều thú vị là một mức độ căng thẳng nhẹ có thể giúp tăng cường khả năng bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật. 

Căng thẳng ở mức độ vừa phải kích thích sản xuất Interleukin, một chất hóa học quan trọng giúp hệ miễn dịch phản ứng nhanh chóng và hiệu quả với các mối nguy cơ. Tuy nhiên, khi căng thẳng trở thành mãn tính, nó lại làm suy yếu hệ miễn dịch, đồng thời thúc đẩy quá trình viêm nhiễm trong cơ thể.

Bí quyết biến stress thành sức mạnh cho bản thân

Biến stress thành sức mạnh không phải là điều dễ dàng, nhưng hoàn toàn có thể đạt được nếu biết cách sử dụng căng thẳng một cách hiệu quả. Dưới đây là một số bí quyết giúp bạn biến stress thành động lực:

• Nhận diện và chấp nhận stress: Đầu tiên, hãy hiểu rằng stress không phải lúc nào cũng xấu. Chấp nhận cảm giác căng thẳng và coi đó là một dấu hiệu cho thấy bạn đang đối mặt với thử thách là bước đầu tiên để biến stress thành sức mạnh.
• Xác định mục tiêu rõ ràng: Khi cảm thấy căng thẳng, xác định rõ mục tiêu bạn cần đạt được. Điều này giúp bạn chuyển hướng năng lượng từ lo lắng sang hành động, từ đó tăng cường sự tập trung và hiệu suất.
• Tận dụng stress để thúc đẩy bản thân: Căng thẳng có thể trở thành động lực mạnh mẽ nếu bạn học cách sử dụng nó. Khi cảm thấy bị áp lực, hãy nghĩ đến mục tiêu cuối cùng và cách stress có thể thúc đẩy bạn đạt được kết quả tốt hơn.
• Thực hành thiền hoặc các bài tập thở: Những phương pháp này giúp giảm căng thẳng nhanh chóng và giúp bạn duy trì sự bình tĩnh. Khi bạn giữ được sự điềm tĩnh, stress không còn là kẻ thù mà là một phần trong hành trình phát triển của bạn.
• Xem stress như một cơ hội học hỏi: Mỗi lần bạn trải qua căng thẳng, bạn sẽ học được điều gì đó mới về bản thân và khả năng đối phó với khó khăn. Hãy coi stress như một cơ hội để cải thiện kỹ năng giải quyết vấn đề và phát triển bản thân.

Lợi ích của stress không chỉ dừng lại ở việc cải thiện tinh thần và hiệu suất mà còn giúp con người linh hoạt, bản lĩnh hơn trước áp lực. Thay vì lo sợ, hãy học cách điều hòa stress để biến nó thành đòn bẩy phát triển cá nhân. Những căng thẳng vừa đủ có thể là chất xúc tác mạnh mẽ cho thành công. Đừng quên theo dõi Kênh 14 để khám phá thêm nhiều góc nhìn thú vị về sức khỏe tinh thần và cuộc sống.